Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından 16 Kasım 2023 tarihinde Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih KACIR’ın himayelerinde Avrupa Birliği Nezdinde Türkiye Cumhuriyeti Daimî Temsilcisi Büyükelçi Faruk KAYMAKCI, TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan MANDAL ve Avrupa Komisyonu Araştırma ve Yenilik Genel Müdür Yardımcısı Signe RATSO ile Avrupa ve Türkiye’den araştırmacı ve sanayi temsilcilerinin katılımıyla  "Yeşil Geleceğe Doğru: Avrupa Yeşil Mutabakat" Uluslararası Proje Pazarı Etkinliği Belçika’nın başkenti Brüksel’de düzenlendi. 

Etkinlik; Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortak finanse edilen ve TÜBİTAK’ın ana yararlanıcısı olduğu Ufuk 2020 Programı’nda Türkiye II. Aşama Projesi çerçevesinde gerçekleşti.

“Yeşil dönüşümün, iş birliği için önemli fırsatlar sunduğuna inanıyoruz”

Etkinlikte konuşan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih KACIR, demir-çelik, alüminyum, çimento, kimya, plastik ve gübre gibi sektörlere yönelik TÜBİTAK aracılığıyla yeşil büyüme teknoloji yol haritası çalışmaları yürüttüklerini, bu yol haritalarının emisyonları azaltmak için mevcut en iyi teknikleri, yeni ve daha temiz üretim teknolojilerini belirleyeceğini söyledi.

Uluslararası finans kuruluşlarıyla ilişkileri de eylem planında belirtilen hedefleri karşılayacak şekilde uyarladıklarına dikkati çeken KACIR, çelik, alüminyum ve çimento sektörlerinin düşük karbonlu dönüşümüne yönelik yol haritaları geliştirmek amacıyla Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ile 3 ayrı projede iş birliği yaptıklarını anlattı.

Türkiye Yeşil Sanayi Projesi

Bakan KACIR, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması kapsamındaki bir diğer önemli sektör olan gübre alanında da EBRD ile benzer bir projeyi yakın zamanda başlatmayı planladıklarını dile getirdi.

Dünya Bankası ile Türk sanayisinin yeşil dönüşümünü ilerletmeye yönelik Türkiye Yeşil Sanayi Projesi'nin lansmanını gerçekleştirdiklerini belirten Bakan KACIR, Dünya Bankası ile yapılan bir diğer iş birliğinin de Türkiye'deki organize sanayi bölgelerinin geliştirilmesine odaklanarak verimliliklerinin, çevresel sürdürülebilirliklerinin ve rekabet güçlerinin artırılması yönü olduğunu, bu iki programa toplam 750 milyon dolar kaynak sağlandığını söyledi.

Bakan Kacır, 2014-2020 Ufuk 2020 Programı kapsamında Türkiye'deki paydaşların 958 inovasyon projesine katılarak AR-GE ve inovasyon ekosistemine 296 milyon Euro katkı sağladığını, özellikle Türkiye liderliğindeki çok ortaklı projelerin sayısının 7'den 36'ya çıktığını ifade etti.

Türkiye'nin, çerçeve programlarının uygulanmasında edindiği deneyim, dijital uzmanlık ve bilgi birikimi ile Dijital Avrupa Programı'nda da yer aldığına dikkati çeken KACIR, "Dijital Avrupa Programı, AB ekonomisi ve toplumuyla entegrasyonumuzda yeni yolların önünü açacak." diye konuştu.

“Ufuk Avrupa Programı AB-Türkiye ilişkileri için çok önemli”

Avrupa Birliği Nezdinde Türkiye Cumhuriyeti Daimî Temsilcisi Büyükelçi Faruk KAYMAKCI, Türkiye’nin Ufuk Avrupa’da gösterdiği başarının ülkemizin AB’ye üyelik sürecinde çok önemli bir işbirliği alanı oluşturduğundan hareketle, bu tür etkinlikler vasıtasıyla ortaya çıkacak yeni işbirliklerinin bu süreci daha da pekiştireceğinin altını çizdi.

Yeşil Mutabakat ve Ufuk Avrupa Programının Türkiye için Önemi

Avrupa Komisyonu Araştırma ve Yenilik Genel Müdür Yardımcısı Signe RATSO konuşmasında ülkemizin AB Çerçeve Programlarında son yıllarda gösterdiği başarıyı vurgulayarak, odağında dayanıklılık ve sürdürülebilirlik olan yeşil mutabakat hedeflerinin Türkiye için özellikle deprem sonrası yapılanmada önemli olduğunu belirtti. RATSO, Ufuk Avrupa Programı çağrılarının bu kapsamda araştırmacı ve özel sektöre pek çok fırsatlar sunduğunu ifade etti.

“Daha Yeşil ve Daha Sürdürülebilir Bir Geleceği Birlikte Tasarlıyoruz”

TÜBİTAK Başkanı Prof.Dr. Hasan MANDAL da burada yaptığı konuşmada, “Daha yeşil ve daha sürdürülebilir bir geleceği birlikte tasarlıyoruz.” vurgusu yaptı.

8 Kasım 2019’da Brüksel’de TÜBİTAK tarafından düzenlenen “Geleceğin Şehirleri” konulu uluslararası proje pazarı etkinliğinin üzerinden geçen 4 yıl içerisinde, küresel düzeyde yaşanan gıda güvenliği, iklim değişikliği, enerji sorunları gibi zorluklara pandemi sürecinin de eklenmesiyle beraber bu küresel zorlukların daha değişken, dinamik ve karmaşık hale geldiğinin altını çizen MANDAL,”Bilim dünyasının zorluklarla mücadeledeki rolünün de bunların ortaya konulmasından çok nasıl çözüme kavuşturulacağına doğru evrildiğini belirtti.  Prof. Dr. MANDAL, “Gelişmelere paralel olarak TARAL (Türkiye Araştırma Alanı) ekosisteminin de dönüştüğü, Avrupa Araştırma Alanına daha fazla yakınlaştığı ve bilim dünyasının bu yeni misyonu çerçevesinde, proje odaklı bir bakış açısından platformlar temelinde paydaşlarımız birbirinden öğrenerek geliştikleri ve birlikte çalıştıkları bir sürece doğru yöneldi.  “ dedi.

“300’den fazla araştırmacı, 1000’in üzerinde görüşme”

Bugün düzenlenmekte olan etkinliğin de bilim dünyasının küresel zorluklar karşısında geliştireceği yaklaşımların ortaya konmasında son derece önemli bir platform olacağını dile getiren Prof. MANDAL, etkinliğe katılım sağlayan 350’den fazla araştırmacının 1000’in üzerinde gerçekleştirdiği ikili görüşmeler ile geleceğe dönük bilimsel ve teknolojik iş birliklerinin temellerini atacağını belirtti.

TÜBİTAK Başkanı MANDAL toplantı kapsamında ikili görüşmelerde bulundu. Yenilik, Araştırma, Kültür, Eğitim ve Gençlikten Sorumlu AB Komiseri Alina IVANOVA ile bir toplantı gerçekleştiren MANDAL,  Türkiye Araştırma Alanı’nın Avrupa Araştırma Alanına entegrasyonu ve Ufuk Avrupa Programı kapsamında iş birliklerinin geliştirilmesine yönelik görüş alışverişinde bulundu.

Ardından, Avrupa Araştırma Alanı ve İnovasyon Direktörü Anna PANAGOPOULOU ile Brüksel’de verimli bir toplantı gerçekleştiren MANDAL, “Toplantıda, Ülkemizin Ufuk Avrupa Avrupa Yenilik Konseyi ve KOBİ Yürütme Ajansı programından daha fazla faydalanabilmesine yönelik istişarelerde bulunduk. Anna PANAGOPOULO’nun, Türkiye’nin halihazırda dönem başkanlığını yürüttüğü EUREKA Programı çerçevesinde EIC ile işbirliği olanaklarının artırılmasına yönelik taleplerini ve önümüzdeki dönem Türkiye’de gerçekleşecek EUREKA etkinliklerine katılım gösterme niyetlerini memnuniyet ile karşıladık.” değerlendirmesinde bulundu.

Daha sonra, Chips Ortaklığı Direktörü Prof. Dr. Jari KİNARET ile bir görüşme gerçekleştiren MANDAL, “Gerçekleştirdiğimiz toplantıda, önümüzdeki Mayıs ayından itibaren Key Digital Technologies (KDT) Ortak Girişimi’nin yerini alacak olan ve araştırmadan üretime kadar tüm süreçleri destekleyen, süreçlerle beraber hareket eden dayanıklı bir tedarik zinciri oluşturulmasının planlandığı, yarı iletken çip sektörüne yönelik yeni bir teşvikler bütünü olacak Chips Ortaklığında, KDT Ortaklığı’ndaki başarılarımızın bu yeni ortaklıkta da devamına yönelik temennilerimizi dile getirdik ve Ülkemizin elektronik endüstrisindeki gelişmelerini anlatma fırsatı bulduk.” dedi.

Bir tam gün süren bu prestijli etkinlik, ulusal 2053 net sıfır emisyon hedefine hizmet edecek 'AR-GE ve Yenilik Atılımı' kapsamında Yeşil Mutabakat’ın hedeflerine entegre edilmiş zengin çalıştay programları vasıtasıyla sayısı 350’yi aşan katılımcıya bilimsel ve teknolojik yeteneklerini, ilgi alanlarını ve fikirlerini sergileme imkânı sundu.

Katılımcılar program boyunca 4 farklı tematik çalıştayda bir araya geldi.

İklim, Enerji ve Mobilite alanlarında Yeşil Mutabakat hedeflerine ulaşmaya yönelik 556 milyon Euro

İlk çalıştay  - Enerji ve Mobilite kapsamında Ufuk Avrupa Programı Küme 5 kapsamında, İklim, Enerji ve Mobilite 2024 yılı çağrılarına odaklanılarak Yeşil Mutabakat hedeflerine ulaşmaya yönelik 556 milyon Euroluk toplamda 35 konu başlığı özelinde görüşmeler yapıldı. 70’i aşkın kişinin katıldığı Çalıştay 1’de Avrupa Komisyonu Araştırma ve Yenilik Direktörlüğü Geleceğin Kentsel ve Mobilite Sistemleri biriminde görev yapmakta olan Ludger ROGGE ile Avrupa Komisyonu Araştırma ve Yenilik Direktörlüğü Temiz Enerjiye Geçiş biriminde görev yapmakta olan Piero DE BONIS, Küme 5’in yapısı, stratejik hedefleri ve 2024 yılı enerji ve mobilite çağrı konuları hakkında bilgi paylaşımında bulundu.

Katılımcıların yoğun ilgi gösterdiği çalıştayda bilgilendirme sunumlarında Türkiye ve Avrupa’dan 37 farklı kurum ve kuruluş temsilcisi tarafından proje fikirleri sunuldu; olası iş birliklerine yönelik talep ve beklentiler ortaya konuldu. Yapılan sunumlarda yeni nesil bataryalar; sürdürülebilir, güvenli ve rekabetçi enerji arzı; verimli, sürdürülebilir ve kapsayıcı enerji kullanımı, sıfır emisyonlu karayolu, denizyolu ve havayolu araçları çağrılarına ilişkin yönelik Ar-Ge ve yenilik konuları ele alındı.

Gıda, Biyoekonomi, Doğal Kaynaklar, Çevre ve Tarım alanlarında Yeşil Mutabakat hedeflerine ulaşmaya yönelik 353 milyon Euro

İkinci Çalıştay-Ufuk Avrupa Programı Küme 6 Gıda, Biyoekonomi, Doğal Kaynaklar, Çevre ve Tarım 2024 çağrısı kapsamında Yeşil Mutabakat hedeflerine ulaşmaya yönelik 353 milyon Euroluk toplamda 35 konu başlığı özelinde görüşmeler yapıldı. Söz konusu Çalıştay’da Avrupa Komisyonu Tarım Genel Direktörlüğü Sektör Yönetici Sayın Luis VIVAS-ALLEGRE ile Çevre Genel Direktörlüğü Birim Yöneticisi Sayın Manfred ROSENSTOCK tarafından bilgilendirici ve detaylı sunumlar gerçekleştirildi ve katılımcıların soruları yanıtlandı. Akabinde, Türkiye ve Avrupa’dan 28 farklı kurum ve kuruluş temsilcisi tarafından proje fikirleri sunulmuş; olası işbirliklerine yönelik talep ve beklentiler ortaya konuldu.

İlgili çalıştaya özel sektör, üniversite, Ar-Ge merkezleri, kamu kurum ve kuruluşları ile STK’lardan 80’i aşkın paydaş katıldı. Oturum kapsamında tekstil, plastik, elektronik gibi AB Döngüsel Ekonomi Eylem Planı’nda önceliklendirilen sektörlerde döngüsel çözümler, gıda sistemlerinin çevresel etkisi, biyo-temelli ürünlerin dijital sistemlerle izlenmesi gibi konuların yanı sıra Ortak Tarım Politikası ve Gıda 2030 hedefleri doğrultusunda alternatif protein kaynakları, organik tarım, mikrobiyom çalışmaları, tarımda dijitalleşme, balıkçılık ve su ürünleri ile sağlıklı gıda ürünleri ve süreçlerine yönelik Ar-Ge ve yenilik konuları ele alındı. Avrupa Komisyonu yetkilileri ve tüm katılımcılar tarafından memnuniyetle karşılanan oturum, soru ve cevapların ardından iyi dilekler ile kapatıldı.

Dijital, Endüstri ve Uzay ile Araştırma Altyapıları alanlarında Yeşil Mutabakat hedeflerine ulaşmaya yönelik 961,6 milyon Euro

Üçüncü Çalıştay- Endüstri, Dijital ve Araştırma Altyapıları kapsamında Ufuk Avrupa Programı Küme 4 kapsamında Dijital, Endüstri ve Uzay ile Araştırma Altyapıları 2024 yılı çağrılarına odaklanılarak Yeşil Mutabakat hedeflerine ulaşmaya yönelik 961,6 milyon Euroluk toplamda 33 konu başlığı özelinde görüşmeler yapıldı. 50’yi aşkın kişinin katılım sağladığı Çalıştay 3’de Avrupa Komisyonu Araştırma ve Yenilik Direktörlüğü Endüstriyel Teknolojiler Birimi Başkanı yardımcısı olan Nicholas DELİYANAKİS ile Avrupa Komisyonu Araştırma ve Yenilik Direktörlüğü Endüstriyel Dönüşüm biriminde görev yapmakta olan Garbiñe Guiu ETXEBERRIA, Küme 4’ün yapısı, stratejik hedefleri ve 2024 yılı endüstri ve dijital çağrı konuları hakkında bilgi paylaşımında bulundu. 

Çalıştayda, Türkiye ve Avrupa’dan 21 farklı kurum ve kuruluş temsilcisi tarafından proje fikirleri sunuldu; olası iş birliklerine yönelik talep ve beklentiler ortaya konuldu. Bu kapsamda ikiz dönüşüm rekabetçi, dijital, düşük karbonlu ve döngüsel bir endüstri inşa edilmesi, sürdürülebilir hammadde tedariğinin sağlanması, gelişmiş malzemeler, veri havuzları, robotik ve yapay zeka çağrılarına ilişkin Ar-Ge ve yenilik odaklı iş birliği fırsatları katılımcılar ile paylaşıldı.

Kültür, Yaratıcılık ve Kapsayıcı Toplumlar alanlarında Yeşil Mutabakat hedeflerine ulaşmaya yönelik 134 milyon Euro

Dördüncü Çalıştay- Yeşil Mutabakat’a Sosyal Bilimlerin Entegrasyonu kapsamında Ufuk Avrupa Programı Küme 2: Kültür, Yaratıcılık ve Kapsayıcı Toplumlar 2024 yılı çağrılarına odaklanılarak Yeşil Mutabakat hedeflerine ulaşmaya yönelik 134 milyon Euroluk toplamda 12 konu başlığı özelinde görüşmeler yapıldı. 30’u aşkın kişinin katılım sağladığı Çalıştay 4’te Avrupa Komisyonu Araştırma ve Yenilik Direktörlüğü İstihdam, Toplum İşleri ve Katılımcılık Genel Müdürlüğü Araştırma Grup Yöneticisi Dr. Simone ROSINI, Küme 2’nin yapısı, hedefleri ve 2024 yılı çağrı başlıkları hakkında bilgi paylaşımında bulundu.

Demokratik yönetişimin ve vatandaş katılımının artırılması, kültürel mirasın tanıtılması ve korunması, çok yönlü sosyal, ekonomik, teknolojik ve kültürel dönüşümlere adaptasyonun kolaylaştırılması, Avrupa’nın sosyal ve beşeri bilimler alanlarında uzmanlığının harekete geçirilmesi ve sosyal olarak adil ve kapsayıcı bir Avrupa iyileşmesi için kanıta dayalı politika seçenekleri geliştirilmesi üzerine çağrı detaylarını aktaran Rosini’nin ardından 17 farklı paydaş proje fikri sunumu gerçekleştirildi. Her biri yaklaşık 10 dakika süren sunumların 10 tanesi Türkiye dışında (Birleşik Krallık, İspanya, Bosna Hersek, Belçika, Sırbistan, Almanya, İtalya, Yunanistan) yerleşik araştırmacılar tarafından aktarıldı ve sunumlar esnasında potansiyel konsorsiyumlar üzerine soru-yanıt fırsatları yakalandı.

Çalıştayların ardından daha önceden çevrimiçi olarak ayarlanmış görüşme saatlerine göre Avrupalı ve Türk paydaşlar birebir görüşmelerini gerçekleştirdi. Etkinlik kapsamında, 37 farklı ülkeden 130 yabancı araştırmacı veya özel sektör temsilcisi, Türkiye’den katılan 227 Türkiye Araştırma Alanı temsilcisi ile sürdürülebilir iş birliği geliştirilmesi ve projelere katılım fırsatlarının değerlendirilmesi konularında birebir görüşme fırsatı yakaladı.  Katılımcılar, çevrimiçi bir program üzerinden etkinlik öncesinde yüz yüze görüşmeler ayarlamış ve kişisel görüşme takvimlerini belirledi.  Etkinlik salonunda hazırlanan özel bir yerleşim düzeni kapsamında 100 toplantı masası etrafında toplanan katılımcılar 1000’in üzerinde yüz yüze görüşme gerçekleştirdi. Bu ikili görüşmelerde Türkiye’den kamu ve özel sektör temsilcileri Avrupalı paydaşları ile Ufuk2020 Programı’ndaki çağrı başlıklarına yönelik girişimler ve ortak proje fırsatları hakkında görüş alışverişinde bulundu. Birebir görüşmelerin sonunda ise araştırmacıları bir araya getiren ve fikir alışverişi yapılmasına zemin hazırlayan bir resepsiyon düzenlendi.

"Yeşil Geleceğe Doğru: Avrupa Yeşil Mutabakat"

Yeşil Mutabakat ile Avrupa Birliği, “iklim değişikliğiyle mücadele ve ekonomik büyüme” perspektifiyle 2050 yılına yönelik yeni bir stratejik vizyon ortaya koyuyor. Mutabakat; sanayi, enerji, ulaşım, biyoçeşitlilik, çevre, gıda ve kentleşme gibi başlıklarda hemen hemen tüm sektörleri ilgilendiren düzenlemeler içeriyor. Mutabakat kapsamında ayrıca, iklim değişikliği hedefleri nedeniyle ilave mali yükümlülük altına giren AB sanayisinin rekabetçiliğinin korunarak "sınırda karbon düzenlemesi" mekanizmasının hayata geçirilmesi planlanıyor. Söz konusu Mutabakat’ın "İklim-Nötr bir Avrupa" hedefi çerçevesinde, AB sanayisinin 2050 yılına kadar dönüşümüne hizmet etmesi bekleniyor. Bu Mutabakat, Avrupa Birliği üreticilerini iklim değişikliği politikaları nedeniyle uyguladıkları yükümlülüklerin getirdiği dezavantajlardan korumayı amaçlıyor.