Çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) oranları günümüzde %5'ten %9'lara kadar yükselirken, bu artışla birlikte hamilelikte yaygın kullanılan ağrı kesicilerin (parasetamol) otizm veya DEHB riskini artırdığı yönündeki iddialar gündeme geldi. Ancak Memorial Bahçelievler Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Doç. Dr. Taha Takmaz, bilimsel verilerin bu konudaki kaygıların çoğunun abartılı olabileceğini gösterdiğini belirtti.

Doç. Dr. Takmaz, bugüne kadar yapılan güvenilir bilimsel çalışmaların, parasetamol ile otizm veya DEHB arasında doğrudan bir nedensellik ilişkisi kurulamadığını ifade etti. Aksine, tedavi edilmemiş yüksek ateşin bebeğe verebileceği zararın, kontrollü ilaç kullanımından çok daha ciddi olabileceği kabul ediliyor.

İlaç Kullanımında Doktor Kontrolü Şart

Son 10 yılda yayımlanan bazı gözlemsel çalışmaların hamilelikte parasetamol kullanımının otizm veya DEHB riskini az da olsa artırabileceğini iddia ettiğini belirten Dr. Takmaz, bu çalışmaların çoğunun annenin yıllar sonraki kendi beyanına dayandığını ve doz, süre gibi ayrıntıların net olmadığını vurguladı.

Klinik uygulamada parasetamolün en güvenli ve en sık kullanılan seçenek olduğunu belirten Takmaz, dikkat edilmesi gereken asıl hususları şöyle sıraladı:

• Gerektiğinde, en düşük etkili dozda kullanım.

• En kısa süre kullanım.

• Kronik ve yüksek dozdan uzak durmak.

Yüksek Ateşin Riski İlaçtan Daha Ciddi Olabilir

Dr. Takmaz, hamilelikte yüksek ateşin kendisinin bile bebek için riskli olabileceği uyarısını yaptı. Yani otizm ve DEHB’ten sorumlu olanın ilacın kendisi değil, ilacı gerektiren hastalık (ateş, enfeksiyon) veya altta yatan genetik eğilimler olabileceğini ifade etti. Bilimde bu duruma korelasyon dendiğini ve korelasyonun tek başına nedensellik anlamına gelmediğini belirtti.

Uluslararası Kuruluşlar Parasetamole Güveniyor

Dr. Takmaz, büyük ölçekli ve güvenilir araştırmaların parasetamolün otizm riskini artırmadığı yönünde sonuçlandığını belirtti:

• İsveç Çalışması (2024): JAMA’da yayımlanan ve 2,5 milyon çocuğu içeren çalışma, hamilelikte parasetamol kullanımının otizm, DEHB veya zihinsel gerilik riskini artırmadığını gösterdi.

• Tıp Derneklerinin Görüşü: ACOG (Amerikan Obstetrik ve Jinekoloji Derneği), "Nedensellik yok, parasetamol hâlâ güvenli ve gerekli bir seçenek" derken; DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) de Eylül 2025’te parasetamol ile otizm arasında tutarlı bir ilişki bulunmadığını açıkladı.

Ancak Dr. Takmaz, Harvard’lı araştırmacıların çağrısına paralel olarak, bilimde kesin bir nokta olmadığı ve yüksek doz ile uzun süreli kullanım konusunda daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunun unutulmaması gerektiğini ekledi.