SİVRİHİSAR KİLİMLERİ
“Kilim” Türk el dokuma sanatlarından en önemlilerindendir. Üzerindeki motifler yaşanılan çağın özelliklerinin yanı sıra yörenin kültürü, gelenek ve görenekleri, kilimi dokuyan kişinin beklentileri, ümitlerine göre değişiklikler göstermektedir. Kilim insanların döşeme, örtü ve yaygı ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, yün iplikleri birbirinin arasından bir alttan bir üstten geçirerek yapılır.
Kilimler; Koyun yününün elde didilmesi veya atıcı (hallaç) tarafından atılması sonrasında, el iğlerinde iplik haline getirilmesinden sonra kök boyalarla renklendirilmesine müteakip dokunur. Kilimler evlerde üzerinde yaşanılacak bir eser olmakla birlikte geleneksel olarak kişiler vefat ettiği zaman cenazesi sarılıp, ertesinde yıkanıp camilere serilir. Sivrihisar'da ve köy camilerin de kilimler yer olmadığı için üst üste serilmektedir.
Kilimler dokundukları yörelere göre renk ve motif yönünden bazı farklılıklar göstermektedir. Sivrihisar'ın köylerinde kilim, zili, cicim ve sumak olmak üzere dokumalar yapılmaktadır. Sivrihisar merkezde en çok dokunan kilim modelleri “beş bacalı” ve “baklava dilimli” dir. Kilimler; deseni meydana getiren değişik renkli atkı ipliklerinin durumlarına göre;
Kilim: Her iplik çözgü iplikleri arasında desen alanı içinde gidip gelirken, desenler arasında oluşan küçük aralıklara “ilik”, böyle kilimlere de ilikli kilim denir.
Zili: Atkı ve çözgü ipliklerinden başka, deseni veren renkli iplikler bulunmaktadır. Teknik olarak cicimden ayrıdır. Deseni veren renkli iplikler zili de atmalarla motiflerin içini doldurur. Daha çok boyuna çizgiler dokunur.
Cicim: Atkı ve çözgü ipliklerinden başka, renkli desen ipliklerinin de kullanılmasından meydana gelen bir dokuma türüdür. Genellikle kilim dokumasından sonra iğne ile yapılmış olarak bilinir. Çapraz ve dikey çizgiler kullanılır.
Sumak: Cicim ve zililer de olduğu gibi atkı çözgü ipliklerinin yanında, renkli iplikler çözgü iplerine sarılarak desen verilmektedir. Dokuma, cicim ve zililer de olduğu gibi yaygının tersinden yapılır.
Sivrihisar'da beyaz zemin üzerine "güllü" denilen ortada ufak eşkenar dörtgen madalyonlu ufak seccade boyunda yaygılar, seyrek motifli cicimlerdir. Deseni veren renkli ipler sık sık kullanıldığı motiflerin bir birine çok yakın olduğu sık motifli cicimler, yer yaygıları, heybe, çuval, hurç, yastık ve minder de kullanılmıştır.
Bu ata yadigârı el sanatımızı yaşatmak, geliştirmek, geçmişteki kültür varlıklarımızı gelecek nesillere aktarmak, çok önemlidir. Sivrihisar Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğünün çalışmalarını bizzat yerinde izleme fırsatım oldu. Kilim dokuma öğretmenini Afyon ili Bayat ilçesinden tüm masrafları karşılanarak getirtildiğini biliyorum. Bu çalışmada gayretlerini esirgemeyen;
—Dönemin Sivrihisar Halk Eğitim Merkezi Müdürü Sayın Dilaver TURAN Bey’e,
—Dönemin Müdür Yardımcısı,şimdiki Halk Eğitim Merkezi Müdürü Sayın Murat GÜRCAN Bey’e ,
—Halk Eğitim personeli Sayın Metin BELİKIRIK Bey’ e bu boşluğun doldurulması konusundaki çalışmalarından dolayı huzurlarınızda teşekkürlerimi sunarım.
KİLİM, Sivrihisar kadınının iç güzelliğini yansıtan renk ve desenlerde dokunur. Kilimler dokuyan insanın düşlerini, acılarını, masallarını, duygu ve düşüncelerini anlatır. Amacım Sivrihisar’ın duygularına, düşüncelerine, acılarına ve düşlerine tercüman olmaktır. Sivrihisar kilimleri gibi "SİVRİHİSAR SEVDASI"nında ilmik ilmik işlenmesi dileklerimle, hepinize saygılarımı sunar, işlerinizde kolaylıklar dilerim.
SAYGILARIMLA Necmi GÜNAY
Bir Yorum Yazın