Halk arasında zatürre olarak bilinen pnömoni, akciğer dokusunun iltihaplanması sonucu oluşan ve dünyada hala önemli bir tehdit olmaya devam eden ciddi bir enfeksiyondur. Acıbadem Fulya Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Reha Baran, sonbahar ve kış aylarında görülme sıklığı artan zatürreden korunmanın yaşamsal önem taşıdığını vurguladı.

Türkiye Verileri ve Risk Grupları

Prof. Dr. Reha Baran'ın aktardığı bilgilere göre zatürre, ülkemiz için halen kritik bir halk sağlığı sorunudur:

• Sıklık: Ülkemizde her yıl yaklaşık 300 bin kişiye zatürre tanısı konulmaktadır.

• Ölüm Nedeni: Sağlık Bakanlığı 2023 verilerine göre zatürre, hastaneye en çok yatış gerektiren enfeksiyon olup, en önemli ilk 10 ölüm sebebi arasında yer almaktadır.

• Ciddi Sonuçlar: Enfeksiyon sebebiyle vücuttaki oksijen seviyesinin düşmesi böbrek, kalp ve karaciğer yetmezlikleri gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu durum, özellikle 65 yaş üstü ve kronik hastalığı olan kişilerde çok daha kolay ölümcül seyredebilir.

Kapalı Alanlarda Hızla Bulaşıyor

Zatürrenin sonbahar ve kış aylarında artmasının temel nedenleri şunlardır:

1. Virüs Yayılımı: Grip (İnfluenza), RSV ve koronavirüs gibi solunum yolu virüslerinin bu mevsimlerde yaygınlaşması, akciğerlerin savunmasını zayıflatır ve bakterilerin yerleşmesini kolaylaştırır.

2. Kapalı Ortamlar: Soğuk havada kapalı ve kalabalık ortamlarda uzun süre zaman geçirilmesi, damlacık yoluyla bulaşan mikroorganizmaların yayılmasını hızlandırır.

3. Savunma Zayıflığı: Soğuk hava, burun ve solunum sistemindeki savunma mekanizmalarını zayıflatır. D vitamini düşüşü de bağışıklık sistemini olumsuz etkiler.

Erken Belirtiler ve Tanının Önemi

Zatürre, basit bir soğuk algınlığı gibi başlayıp hızla ağırlaşabilir.

• Tipik Belirtiler: Başlangıçta 38-40 derece ateş, titreme ve öksürük (kuru başlayıp sarı, yeşil veya pas rengi balgamlı hale gelebilir), nefes alırken göğüste batar tarzda ağrı, halsizlik ve nefes darlığı görülür.

• Risk Grubunda Erken Uyarı: Prof. Dr. Baran, özellikle risk grubunda (65 yaş üstü ve kronik hastalar) olan kişilerde sadece hafif öksürük ve ateşin bile erken zatürre belirtisi olabileceği uyarısını yapıyor.

Erken tanı ve tedavi, enfeksiyonun akciğerin tamamına yayılmasını önler, solunum yetmezliği ve kan zehirlenmesi gibi komplikasyonları azaltır ve ölüm riskini önemli ölçüde düşürür.

Zatürreden Korunmak İçin 8 Kritik Kural

Prof. Dr. Reha Baran, zatürreden korunmanın en etkili yolunun aşılar olduğunu belirterek, enfeksiyona karşı alınması gereken 8 kritik önlemi sıralıyor:

1. Aşılar: Özellikle 65 yaş üstü ve kronik hastalığı olanlar yıllık grip aşısı ve bir kez zatürre aşısı yaptırmalıdır.

2. Sigara ve Alkol: Mutlaka bırakılmalıdır.

3. El Hijyeni: Ellerinizi sık sık sabunlu suyla en az 2 dakika boyunca yıkamayı alışkanlık edinin.

4. Kapalı Alanlar: Kapalı ortamlarda bulunmaktan kaçının; mecbursanız mutlaka maske kullanın.

5. Temas: Hastalar ile yakın temasta bulunmamaya özen gösterin.

6. Bağışıklık Güçlendirme: Dengeli beslenin (özellikle protein ve C vitamini), yeterli uyuyun, düzenli egzersiz yapın, stresi yönetin ve kronik hastalıklarınızı kontrol altında tutun.

7. Ortam Havalandırması: Odanızı her gün üç kez 15’er dakika havalandırın. Nem oranı çok düşük ortamlardan kaçının.

8. Soğuk Havada Nefes: Soğuk havada burundan nefes alın, zira burun havayı akciğerlere ulaşmadan önce ısıtır ve nemlendirir.